Małgorzata Kojder
Park Narodowy Mesa Verde znajduje się w południowo-zachodniej części stanu Colorado u podnóża Gór Skalistych.
Dziwny to park, bo nie chroni naturalnego cudu stworzonego przez naturę, tylko dzieło rąk ludzkich: zabudowane i zamieszkane przez człowieka naturalne jamy w klifach.
Osadnicy, zwani przez archeologów Anasazi, mieszkali tu około 700 lat. I nagle, pod koniec XIII wieku, na przestrzeni jednej, może dwóch generacji, opuścili swoje domy i podążyli na południe, by nigdy nie wrócić. O powodach można jedynie spekulować – Anasazi nie pozostawili po sobie żadnej dokumentacji. To, co zostało (budynki, rękodzieło artystyczne, zepsute przedmioty użytkowe, szczątki rysunków) świadczy o wielkich umiejętnościach życia w tych trudnych warunkach. Społeczność ta przez wieki akumulowała swoje zdolności, tradycje, i przekazywała z pokolenia na pokolenie.
Pomieszczenia mieszkalne budowano pod wiszącymi skałami w klifach. Materiałem budowlanym były prostopadłościenne bryły piaskowca wielkości bochenka chleba, a za spoiwo służyła mieszanka ziemi, gliny i wody. Najczęściej była to woda zużyta albo woda „z odzysku” czyli po prostu mocz. O czystą wodę było niezwykle trudno. Przynoszono ją bowiem w naczyniach z rzeki płynącej kilkaset metrów niżej. Nie znano ani wodociągu, ani niczegi innego, co ułatwiłoby transportowanie wody do pomieszczeń mieszkalnych.
W jednej wiosce żyło 60-90- osób. Metalu nie znano. Narzędzia, zabawki wykonywano z drewna, kości, kamieni. Z roślin wyplatano piękne kosze, z gliny lepiono naczynia, które cechowało przemyślane, indywidualne i wyrafinowane zdobnictwo. Na szczęście Anasazi wyrzucali swoje śmieci (resztki jedzenia, potłuczone naczynia, zepsute narzędzia) bezpośrednio przed domem, zrzucając je po prostu na dół w przepaść. Wiele dziś wiemy o ich codziennym życiu właśnie dzięki tym śmieciom.
Apogeum „wigoru” społeczności Anasazi przypada na lata 1100-1300. Około roku 1300 Mesa Verde zostało definitywnie opuszczone. Jest kilka teorii na temat przyczyn tej migracji, Wiemy, że w ostatnim 20-leciu XIII wieku trwała długa susza. Może po setkach lat eksploatacji gleba wyjałowiła się, a zwiezrynę przetrzebiono? A może zaistniały jakieś socjalne albo polityczne problemy? A może ludzie po prostu szukali nowych możliwości i szans gdzie indziej?
W 1906 roku dla ochrony archeologicznego dziedzictwa Mesa Verde powstał park narodowy. Znajduje się tutaj 4500 miejsc, gdzie prowadzone są badania archeologiczne. 600 z nich to wykopaliska bezpośrednio w klifach.
Tylko kilka udostępniono dla zwiedzających, ale wyłącznie w obecności przewodnika……
truckiempoameryce 